Bu sabah alışkanlığı farkında olmadan beyninize zarar veriyor! O beş dakika…

Sabah Telefon Kontrolü: Ruh Sağlığı ve Odaklanma Üzerindeki Gizli Etkileri

Gününe alarma uyanarak başlıyorsun ve ilk yaptığın şey telefonuna uzanmak oluyor. Belki amacın sadece alarmı kapatmak veya hava durumuna bakmak olsa da, o “beş dakika” fark etmeden 15’e, 30’a veya daha fazlasına dönüşüyor. Ve farkına varmadan, yataktan kalkmadan beynin bilgi yağmuruna tutulmuş oluyor.

Bu rutin ve zararsız görünen eylem, aslında ruh sağlığını ve gün içinde odaklanma becerisini olumsuz yönde etkiliyor. Sinirbilimciler, bu alışkanlığın strese, endişeye ve dikkat eksikliğine bağlı olduğunu ortaya koyuyor. Peki bunun nedeni ne ve bu zararlı etkilerden nasıl kaçınabiliriz?

Şeker Tüketimine Benzer Bir Etki

Bu alışkanlığın sinirbilim dünyasında bir adı var: “doomscrolling”. Özellikle sabahları uyandıktan sonra, haberler, sosyal medya ve dijital içerikler arasında neredeyse otomatik ve pasif bir şekilde gezinme eğilimidir.

Sinirbilimci Emily McDonald, bu davranışın beynin ödül sistemini bir kumar makinesi gibi tetiklediğini açıklıyor. Ekranı her kaydırdığımızda ve yeni bir içerikle karşılaştığımızda, beynimiz haz nörotransmiteri dopamin salgılıyor. Ancak sorun şu ki, bu haz anlık ve bağımlılık yapıcı; bizi daha fazla uyaran aramaya yönlendiriyor ve farkında olmadan zaman kaybetmemize yol açan bir döngüye sokuyor.

Etkisi şeker tüketimine benzer; ne kadar çok tüketirsen, o kadar çok ihtiyaç duyarsın. En kötüsü ise, bunu sabahın erken saatlerinde yaptığında, beynin hala alıcı durumdadır ve günün geri kalanında bilgiyi işleme şeklini etkileyen sürekli bir dikkat dağıtma döngüsü başlatır.

Dikkat Süresi 8 Saniyeye Düştü

Samsung’un yürüttüğü bir araştırmaya göre, son 20 yılda ortalama dikkat süresi 12 saniyeden 8 saniyeye geriledi. Bu düşüş, büyük oranda teknolojiye aşırı maruziyetin bir sonucudur. Telefonumuzu uyanır uyanmaz kontrol etmek, bu eğilimi pekiştirir ve beynin önemli görevlere odaklanma yeteneğini zayıflatır. Dahası, günün başında tükettiğimiz içerikler ruh halini de etkileyebiliyor.

Ruh sağlığı uzmanı Fatmata Kamara, olumsuz haberlere erken saatlerde maruz kalmanın stres hormonu kortizol seviyelerini yükselttiğini ve bunun şu sonuçlara yol açabileceğini vurguluyor:

• Artan endişe ve sinirlilik
• Ani ruh hali değişimleri
• Güne başlamadan önce zihinsel yorgunluk hissi
• Üretkenlik ve konsantrasyon becerilerinde azalma

Nasıl Mücadele Edilir?

Bu alışkanlığın olumsuz etkilerinden kaçınmak için sabah rutininde bazı değişiklikler yapabilirsin:

• Günün ilk saatlerinde telefonuna dokunma. Bunun yerine, zamanını esneme, derin nefes alma veya güne sakin bir şekilde başlamaya yardımcı olacak diğer aktivitelerle değerlendir.
• Gereksiz bildirimleri kapat. Bu bildirimler, dikkati anında çekmek ve içerik tüketimi dürtüsünü uyandırmak amacıyla tasarlanmıştır.
• Geleneksel bir çalar saat kullan. Böylelikle uyandığında hemen telefonunu açma isteğine engel olursun.
• Ekran süresini daha sağlıklı alışkanlıklarla değiştir. Kitap okumak, meditasyon yapmak veya gününü planlamak, güne daha net bir zihinle başlamana ve teknolojinin yarattığı aciliyet duygusundan uzaklaşmana yardımcı olabilir.

Zararsız ve günlük bir alışkanlık gibi görünse de, doomscrolling aslında zihnini sandığından daha fazla etkiliyor. Sadece odaklanmanı ve ruh halini bozmakla kalmaz, aynı zamanda sabahları yataktan çıkmadan bile stres ve dikkat dağınıklığı döngüsüne dönüştürebilir.

Sabah rutininde yapacağın ufak değişiklikler, günlük esenliğinde büyük bir fark yaratabilir. Önemli olan, güne bilinçli bir şekilde başlamak ve teknolojinin sabah akışını belirlemesine izin vermemek.