Bulduğu icat gezegeni yok etmek üzereyken önlemler alındı

Thomas Midgley Jr.: Modern Dünyanın Çifte Darbesi

Thomas Midgley Jr., 1920’lerde kurşunlu benzini icat ederek ve Freon’un yaygınlaşmasına öncülük ederek hem iklim krizini derinleştirdi hem de milyarlarca insanın sağlığını tehlikeye attı.

Kurşunlu Benzinin Yıkıcı Mirası

Midgley’in en önemli icadı, benzine tetraetil kurşun (TEL) ekleyerek oktan seviyesini yükseltmekti. Bu gelişme motor performansını artırdı, ancak çevresel ve sağlık sorunlarını görmezden geldi. Kurşun, solunum ve sindirim yoluyla vücuda girerek beyne ulaşabiliyor ve özellikle çocukların bilişsel gelişimine zarar verebiliyordu.

Araştırmalar, kurşunlu benzinin yaygın kullanımının 170 milyon Amerikalıda toplam 824 IQ puanı kaybına neden olduğunu ortaya koymaktadır. Bu, kişi başına yaklaşık 3 puanlık bir düşüş demektir. Bazı kişilerde kayıp 6 puanın üzerine çıkmıştır.

Midgley, benzer sonuçlar veren etanol gibi alternatifleri bilmesine rağmen kurşun bileşiğini kullanmayı tercih etmiştir. Bunun temel nedeni, etanol yerine TEL için patent alarak para kazanma isteğiydi. 1924’teki bir olayda, TEL ile doğrudan temas eden beş işçi hayatını kaybetti, ancak dönemin sağlık raporları “işçilerin korunması gerektiğini” savunarak ürünün satışını engellemedi. Kurşunlu benzin ancak 1996’da yasaklanabildi, ancak etkileri bugün bile hissedilmektedir.

Freon’un Çevreye Yıkıcı Etkisi

1920’lerin sonlarında, klima ve buzdolaplarında kullanılan soğutucu bileşikler zehirli, patlayıcı ve yanıcıydı. Midgley, bu soruna çözüm ararken “Freon” adlı bir madde geliştirdi. Freon hızla popülerleşti, ancak ozon tabakasına zarar veriyordu ve güçlü bir sera gazı etkisine sahipti.

1987’deki Montreal Protokolü, bu tür zararlı gazların kullanımını ve üretimini sınırladı. O dönemde Freon’un yerine daha az zararlı alternatifler geliştirilse de, bu gazın verdiği hasarın izleri dünya çapında hala gözlemlenebilir.

Trajik Bir Son

Midgley, 1940’ta çocuk felci nedeniyle yatalak kaldı. Kendi icat ettiği bir makara düzeneğiyle yataktan kalkmaya çalışırken, iplerin boğazına dolanması sonucu 1944’te hayatını kaybetti. Hayatının icatları modern dünyanın kısa vadeli gelişimine katkı sağladı, ancak iklim krizinden insan sağlığına kadar çok sayıda sorunun temeli oldu.