Endişe yaratan hareketlilik! Komşuda 710 bin yıldır uyuyan dev volkan uyandı

Araştırmayı, İspanya Ulusal Araştırma Konseyi’ne (CSIC) bağlı Doğal Ürünler ve Agrobiyoloji Enstitüsü’nden (IPNA) Dr. Pablo González liderliğindeki ekip yürüttü. González, elde ettikleri verilerin Taftan’ın artık “sönmüş” değil, “uyuyan” bir yanardağ olarak sınıflandırılması gerektiğini söyledi.

“Taftan uzun süre sönmüş kabul edildi, ancak verilerimiz bu tanımın geçerli olmadığını gösteriyor” diyen González, yakın zamanda bir patlama beklenmediğini ancak artmakta olan gaz basıncının bir şekilde yüzeye çıkması gerekeceğini vurguladı. “Bu basınç, gelecekte ya sessiz bir şekilde ya da şiddetli bir patlamayla dışa çıkacak” ifadelerini kullandı.

İran-Pakistan sınırına yakın 3 bin 940 metre yüksekliğindeki Taftan Yanardağı, Arap levhasının Avrasya levhasının altına daldığı dağlık bölgede yer alıyor. Volkan, sülfür kokulu gazlar yayan fumarol adı verilen aktif bacalara sahip, ancak insanlık tarihi boyunca hiçbir patlama kaydedilmedi.

Araştırma ekibi, Taftan’daki bu değişimi Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel-1 uydusu aracılığıyla tespit etti. 2020’de yapılan ilk incelemelerde hiçbir faaliyet görülmezken, 2023’te sosyal medyada gaz sızıntısı paylaşımları dikkat çekti. Bu gazların kokusunun yaklaşık 50 kilometre uzaklıktan bile hissedildiği bildirildi.

Çalışmada yer alan doktora öğrencisi Mohammadhossein Mohammadnia, yeni uydu görüntülerini incelediğinde volkanın zirvesine yakın bölgenin hafifçe yükseldiğini belirledi. Hesaplamalar, bu hareketliliğin kaynağının yüzeyin 490 ila 630 metre altında bulunduğunu ortaya koydu.

Bilim insanları, bu şişmenin yakınlardaki depremler ya da yağışlarla açıklanamayacağını belirtti. Ayrıca, volkanın 3,5 kilometre derinlikteki ana magma haznesinin bu olayda etkili olmadığını tespit etti. Ekip, iki olasılık üzerinde duruyor:

Ya hidrotermal sistemdeki gaz basıncı arttı ya da az miktarda magma yukarı doğru hareket ederek kaya çatlaklarındaki gaz basıncını artırdı. Her iki durumda da yüzeyde yavaş ama ölçülebilir bir şişme gözlendi.

Livescience’a konuşan Dr. González, araştırmanın “panik yaratmak için değil, yetkililere uyarı amacıyla yapıldığını” vurguladı:

“Bu çalışma, İran’daki yerel yetkililere volkanın düzenli olarak izlenmesi için kaynak ayırmaları gerektiğini hatırlatıyor.”